نقد نقل‌پرستی
نَقل پرستی چیست؟
نقل‌پرستی عبارت است از «تعطیل کردن عقل و تجربه (اعم از ظاهری/ حسی و باطنی/ فراحسی) در برابر نقل». به تعبیر دیگر، «نقل‌پرسی نوعی ظاهرپرستی در مقام فهم و تفسیر متن است». برای درک بهتر «نقل‌پرستی» خوب است آن را با «عقل‌پرستی» و «علم‌پرستی» مقایسه کنیم. تعریف ساده‌ی این سه در جدول زیر آمده است:
در درس‌گفتارهای پیشین گفتیم که عقلِ استدلال‌گر دستگاهی است که مواد خام استدلال‌های خود را از منابع متنوعی بدست می‌آورد. این منابع را «منابع اولیه‌ی» معرفت و توجیه می‌نامیم. از میان این منابع اولیه چهار منبع برای بحث ما اهمیت ویژه‌ای دارند. و لذا از این پس بحث ما روی همین چهار منبع متمرکز می‌شود، بدون این که منابع اولیه‌ی معرفت را در این چهار منبع منحصر کنیم. این چهار منبع عبارتند از (۱) «تجربه‌ی باطنی»، (۲) تجربه‌ی ظاهری/ حسی»، (۳) «شهود» و (۴) «نقل»/ «گواهی دیگران».
البته اعتبار هر یک از این منابع در گرو احراز شرایط خاصی است که فعلاً به آن‌ها نمی‌پردازیم. شهود در این‌جا قلمرو گسترده‌ای را پوشش می‌دهد، یعنی شامل «شهود فلسفی»، «شهود ریاضی»، «شهود منطقی»، «شهود اخلاقی»، «شهود معنوی»، «شهود زبانی» و … می‌شود.
نقطه ضعف مشترکِ علم‌پرستی، عقل‌پرستی و نقل‌پرستی این است که این دیدگاه‌ها تنوع و تکثر منابع اولیه‌ی معرفت و توجیه را نفی می‌کنند و در واقع می‌کوشند این منابع را به یک منبع خاص منحصر و محدود کنند. یعنی هر سه دیدگاه ورودیِ عقل استدلال‌گر را فیلتر یا سانسور می‌کنند، هر چند در مورد منبع خاص موردقبول خود با یکدیگر اختلاف دارند. ادعای هواداران این سه دیدگاه این است که چنین کاری هم ممکن است و هم عقلانیت از ما می‌خواهد که چنین کنیم. اما بزودی خواهیم دید که چنین کاری نه ممکن است و نه عقلانیت از ما می‌خواهد چنین کنیم، بلکه بر عکس عقلانیت از ما می‌خواهد چنین نکنیم.
…
