نذر، وقف و احسان از مفاهیم پرکاربرد در فرهنگ دینی مردم ایرانند و به ویژه در ایام خاص مانند ماه مبارک رمضان یا ماه محرم، گرایش به انجام آنها افزایش می‌یابد. جایگاه و اهمیت این مفاهیم را در اسلام چگونه ارزیابی می‌کنید؟
وقف نه تنها یکی از مفاهیم ارزشی در تفکر اسلامی، بلکه سنتی نیکو بین مسلمانان بوده و هست. در آیات قرآن مواردی است که می‌توان از آنها برای تبیین دیدگاه اسلام درباره وقف کمک گرفت. به عنوان مثال در آیه ۴۶ سوره کهف گفته شده که اموال و فرزندان انسان دارایی‌های این دنیایی او و موجب زینت او در دنیایند ولی در مقابل از کارهایی سخن به میان آمده که «باقیات الصالحات» محسوب می‌شوند و گفته شده این اعمال نزد خدا پادشاهی نیکوتر و پاینده‌تر دارند.
در آیه ۹۲ سوره آل عمران هم آمده که به مقام بر و نیکی نمی‌رسید مگر اینکه از آنچه دوست دارید انفاق کنید. وقف را می‌توان یکی از مصادیق باقیات الصالحات و راه‌های رسیدن به نیکی دانست.
در روایات اسلامی، از جمله در روایتی از امام صادق (ع) هم از تعابیری چون «صدقه جاریه» سخن به میان آمده که مقصود از آن کارهای خیری‌اند که حتی پس از مرگ انسان همچنان جریان دارند. از سخن حضرت فهمیده می‌شود که پس از مرگ اسنان در نامه اعمال او ثوابی ثبت نمی‌شود مگر به خاطر سه چیز، که یکی از آنها صدقه جاریه‌ای است که توسط شخص بنا نهاده شده است. برخی از عالمان دینی «وقف» را یکی از مصادیق بارز صدقه جاریه دانسته‌اند.
توجه به مواردی از این دست نشان‌دهنده آن است که وقف در اندیشه و عمل اسلامی جایگاهی والا دارد. جدای از این موارد، از منظر اخلاقی هم می‌توان به اهمیت وقف پی برد.
چگونه می‌شود این موضوع را از منظر اخلاق موردبررسی قرار داد؟
اینکه انسان از بخشی از اموال و دارایی خود از روی اختیار و اراده دست بکشد از چند جهت عملی اخلاقی محسوب می‌شود.
یکی اینکه وقف از مصادیق کمک به دیگران و تعاون و همکاری در کارهای نیک است. دیگر آنکه نشان‌دهنده دلسوزی و مهربانی و شفقت به مردم است. وقف همچنین باعث کاهش رنج و آلام دیگران از یک سو و موجب شادی و خوشحالی آنان از سوی دیگر می‌شود.
…
