همانندسازی و مسئله کرامت انسانی

امروزه تعبیر کرامت انسانی به صورت فزاینده‌ای در اسناد و بیانیه‌های بین‌المللی به کار برده می‌شود و حقوق بشر بر بنیاد باور به آن استوار است. پرسش این است که آیا کاربست برخی از شیوه‌ها و دستاوردهای تازه علوم زیستی بر انسان با این مفهوم سازگار است یا خیر.

از نیمه دوم قرن بیستم همزمان با رشد سریع تکنولوژی زیستی، مانند امکان لقاح برون‌رحمی (In Vitro Fertilization)، ¹این مسئله به صورتی جدی مطرح شد و با تولد لوییز براون در انگلستان در سال ۱۹۷۸، که زاده کاربست این تکنیک از باروری بود، این مسئله به اوج خود رسید.

در دهه نود یکی دیگر از دستاوردهای تازه مهندسی ژنتیک به وسیله یان ویلموت، جنین‌شناس استکاتلندی، اعلام شد. وی پس از تحقیقات پیاپی به این نتیجه رسید که امکان تولید مثل پستانداران از طریق غیرجنسی، وجود دارد و شاهد آن نیز تولد دالی (Dolly) بره‌ای بود که از این طریق زاده شده بود. وی برای این کار از شیوه انتقال هسته سلول جسدی (Somatic Nuclear Transfer Technique) به تخمک فارغ از هسته سود جست.

اما پرسش اصلی آن است که آیا استفاده از آن، که به اختصار به عنوان شبیه‌سازی، همانندسازی و یا کپی‌سازی شناخته شده، برای ایجاد انسانی جدید مجاز است یا خیر.

بر خلاف پاره‌ای گمانه‌زنی‌ها و حتی ادعاها، تا کنون این تکنیک درباره انسان موفق نبوده است. اما پرسش اصلی آن است که آیا استفاده از آن، که به اختصار به عنوان شبیه‌سازی، همانندسازی و یا کپی‌سازی شناخته شده، برای ایجاد انسانی جدید مجاز است یا خیر. این مسئله امروزه، یکی از جدی‌ترین مباحث حوزه‌های گوناگون از جمله اخلاق زیستی به شمار می‌رود. مسیحیان و مسلمانان اهل سنت و برخی از عالمان شیعه این کار را مغایر اصول دینی و اخلاقی دانسته، بر ضد آن دلایلی پیش می‌کشند. یکی از این دلایل آن است که این کار مغایر کرامت انسانی است، در این نوشته کوشش می‌شود که این دلیل از دیدگاه مسیحیان کاتولیک و مسلمانان بررسی و تحلیل شود.

…