ماهیت برهان از دیدگاه ماورودس و مواجهه معرفتشناختی با برهانهای اخلاقی در اثبات وجود خداوند
ادعای ما این است که طرحی در زمینه بازتعریف برهان یافتهایم که میتواند سبب برون رفت براهین اخلاقی خداباوری از چالش برهانهای اخلاقی ضد باشد. در این پژوهش هشت برهان اخلاقی الحادی را در تاریخ فلسفه استخراج کردیم و طرح اصلاح ماهیت برهان از سوی ماورودس را بر آنها پیاده کردیم و نشان دادیم که خداباور میتواند همچنان از براهین اخلاقی خداباورانه دفاع کند و در باور به وجود خدا معقول باشد. البته توجه داریم که طرح اصلاح ماهیت برهان هزینهای معرفتشناختی در پی دارد و آن این که براهین ضد نیز میتوانند در چشم اندازها و دیدگاههای مورد پذیرش خود معقول انگاشته شوند.
مقدمه
یکی از راههای باور به وجود خدا، برهانآوری است. برهانهای اثبات وجود خدا انوعی دارند که یکی از آنها برهانهای اخلاقی برای اثبات خداست. برهانهایی همچون برهان ضمانت عملی کانت، برهان نظریه امرالهی آدامز و کوتین، برهان کمال آکویناس، برهان کرامت انسانی کرسگارد.
از سوی دیگر، میبینیم براهانهای اخلاقی متنوعی برای اثبات خداناباوری نیز اقامه شده است، همچون برهان تکاملی تکاملگرایانه، برهان استقلال عامل اخلاقی ریچلز، برهان نقض کرامت انسانی نیلسن، برهان ابرانسان نیچه، برهان جهنم راسل، برهان چالشهای اخلاقی در کتاب مقدس از سوی مارتین.
وقتی با این همارزی براهین اثبات و الحاد خدا در قلمرو اخلاق مواجه میشویم، سؤال این است که آیا برهانهای اخلاقی خداناباورانه باعث میشوند برهانهای اخلاقی خداباورانه از اعتبار بیفتد؟
در مقام پاسخ به پرسشِ دوسویگی براهین اخلاقی در اثبات خداباوری و خداناوری، امکان دارد شخص خداباور دست از براهین اخلاقی بشوید و به سراغ براهین دیگر خداباوری برود، که البته آن براهین نیز با مشکل مشابهی درگیر هستند؛ یا به روشهای دیگر برای اثبات باور دینی متوسل شود، همچون تجربه دینی، ایمانگرایی، مبناگرایی جدید، نامبناگرایی، آتوریته معرفتی یا بازیهای زبانی.
ما در این مقاله میکوشیم نشان دهیم شخص خداباور با وجود این که براهین ضدی از سوی خداناباوران ارائه شده است، همچنان معقول و موجه است از براهین اخلاقی برای اثبات خداباوری دفاع کند. برای این هدف از نظریه جورج ماورودس، معرفتشناس اصلاحشده و فیلسوف دین آمریکایی، کمک میگیریم و آن را در تکتک موارد برهانهای دوسویه به آزمون میگذاریم.
فرضیه ما این است که نظریه مارودوس با عنوان «اصلاح ماهیت برهان» میتواند مبنای قابلقبولی در اختیار خداباور برای حفظ برهانهای اخلاقی، و بنابراین حفظ بارو به خدا، قرار دهد.
در این نوشته، ابتدا به مرور برهانهای هشتگانه خداناباوری میپردازیم. سپس خلاصهای از طرح اصلاح ماهیت برهان ماورودس را بیان میکنیم. در مرحله بعد، طرح اصلاح ماهیت برهان را در مورد براهین هشتگانه اخلاقی خداناوری اجرا میکنیم تا نشان دهیم برهانهای اخلاقی خداباوری همچنان قابل دفاع و معتبرند. در پایان نقدهای فیلسوفان دین به طرح اصلاح ماهیت برهان را مرور و ارزیابی میکنیم.
…