
اخلاقِ ایمانی کیکگور
با ملاحظۀ مراحل سهگانۀ زندگی از نظر کیکگور، به ویژه مرحلۀ آخر که مرحلۀ دینی است، در مییابیم که اخلاق مورد نظر کیکگور، در مرحلۀ دینی یا ایمانی حیات محقق میشود. آنچه وی در آثار خود با عنوان اخلاق از آن یاد میکند اخلاق عرفی هگلی است و به هیچ وجه اخلاق مورد نظر خود او نیست. همچون کانت که عقل عرفی و عقل استعلایی دارد، میتوان برای کیکگور هم اخلاق عرفی و اخلاق برتر در نظر گرفت.
اخلاق ایمانی (Ethics of Faith) عنوانی است که ایوانز تحت آن به اخلاق کیکگور میپردازد. پایۀ این اخلاق، ایمان به خدا و تسلیم در برابر امر خداست.
در این مقاله تک تک عناصر و مؤلفههای اخلاقِ ایمانی کیکگور را که عبارت از تسلیم مطلق به امر مطلق، عشق، تمرین و تقلید، و اخلاص است، معرفی خواهیم کرد.
از اخلاق تحقق خود نیز سخن خواهیم گفت که پیوند فلسفۀ اگزیستانسی کیکگور با اخلاق است. نیز اضافه خواهیم کرد که اخلاق ایمانی کیکگور با مؤلفه تسلیم در برابر امر خدا، در زمرۀ نظریههای امر الهی محسوب میشود.
مقدمه: مراحل سهگانۀ زندگی در اندیشۀ کیکگور
کیکگور سه روش یا سه مرحله برای زندگی در نظر میگیرد: مرحلۀ تذوقی، مرحلۀ اخلاقی و مرحلۀ دینی یا ایمانی. این مراحل هرچند تکاملی و سلسله مراتبیاند اما توالی آن ها الزامی نیست؛ یعنی ممکن است شخص در تمام عمرش در مرحله تذوقی و زیباییپرستی بماند و یا اینکه شخص تا آخر اخلاقی باشد و به مرحلۀ دینی نرسد.
به طور خلاصه، مرحلۀ تذوقی، زیستن برای خود است. مرحلۀ اخلاقی، زیستن برای دیگران است و مرحلۀ دینی، زیستن برای خدا است. در حیات تذوقی معیار هیجان و علاقه است؛ در حیات اخلاقی معیار وظیفه و فضیلت است که از قوانین اجتماعی برمیآید و در حیات دینی معیار خواست و امر خداست.
…