جَنگ پهپادی در المپیک ۲۰۲۴ | رسواییِ اخلاقیِ تیم ملی فوتبال بانوان کانادا
بی‌اخلاقی در المپیک ۲۰۲۴ نشان می‌دهد آموزش‌های اخلاقی باید بیشتر شود
این روزها، تیم ملی فوتبال بانوانِ کانادا، به کانون توجه رسانه‌ها در المپیک پاریس (۲۰۲۴) تبدیل شده است. کادر فنی تیم کانادا پیش از بازی با نیوزیلند، با هواپیمای بدون سرنشین (پهپاد)، از تمرین حریف فیلم‌برداری کرده است! تیم ملی نیوزیلند هم رسماً به کمیتۀ برگزاری مسابقات شکایت کرده است.
کمیتۀ برگزاری المپیک هم از اتفاقِ پیش‌آمده عذرخواهی کرده و بیو پریستمن، سرمربی تیم ملی کانادا، را از فعالیت‌های ورزشی محروم کرد. دو عضو دیگر کادر فنی کانادا هم محکوم شدند؛ یکی از مسابقات اخراج شد و دیگری محکوم به حبس تعزیری شد.
البته این اتفاق، نخستین‌بار نیست که در چنین مسابقاتی رخ می‌دهد. گزارش‌ها نشان می‌دهد تیم ملی فوتبال کانادا، قبلاً هم از ابزارهای جاسوسی استفاده کرده است تا تمرینات حریفان را زیر نظر بگیرد. کوین بِلو، رئیس فدراسیون فوتبال کانادا، افشا کرد که تیم ملی مردانِ کانادا هم اخیراً در مسابقات کوپا آمریکا از حریفان جاسوسی کرده است.
این رفتارها باز هم به ما یادآور می‌شود که باید آموزش اخلاقیِ جامع و قوانین سختگیرانه‌تری داشته باشیم تا در عرصۀ ورزش، دیگر چنین اتفاقاتی را نبینیم.
رفتارهای غیراخلاقی در عرصۀ ورزش
ذهنیت «برد به هر قیمتی» چنان در عرصۀ ورزش فراگیر شده که چندین و چند نهادِ دیگر را به بی‌اخلاقی کشانده است.
سال ۲۰۱۹، رسوایی فوتبال انگلیس: سرمربی تیم باشگاهیِ لیدزیونایتد، جاسوس فرستاد تا از تمرینات تیم دربی‌کانتی برای او گزارش بیاورد!
سال ۲۰۰۷، جام جهانی فوتبال بانوان: تیم ملی کانادا به فیفا گزارش داد که مردی دوربین‌به‌دست، از تمرینات این تیم فیلم‌برداری کرده، درحالی که این تمرینات، پشت درهای بسته برگزار شده است. البته فیفا در آن زمان، اعتنایی نکرد و اقدام مؤثری انجام نداد.
سال ۲۰۱۸: مشخص شد تیم هیوستون آستروس به مدت یک سالِ تمام، دوربین‌های مداربستۀ محل تمرین حریفان را زیر نظر داشته است! این رسوایی، به اخراج و جریمه‌های سنگین برای چند نفر از کادر فنی این تیم منجر شد.
سال ۲۰۱۸: باشگاه بارسلونا را متهم کردند به این‌که با شرکتی قرارداد بسته است تا در شبکه‌های اجتماعی، حساب کاربری جعلی درست کند و حریفان را به بادِ انتقاد بگیرد [تا از لحاظ روانی، به هم بریزند].
این رفتارهای غیراخلاقی در دنیای ورزش، مُشتی بود نمونۀ خروار. ویژگی خاص اتفاقی که در تیم ملی کانادا افتاد، این است که چنین کاری، در عرصه‌ای بین‌المللی، علاوه‌بر تیم فوتبالِ بانوان کانادا، همۀ کاروان ورزشی کانادا را در المپیک زیر سؤال برد.
چنین اتفاقی موجب می‌شود به ذهنیت جهان از یک کشور و اعتماد عمومی ضربه وارد شود.
در ورزش قهرمانی، فشاری که برای اول‌شدن و برنده‌شدن وجود دارد، چشمان آدمی را در قضاوت‌های اخلاقی تار می‌کند. نتیجه‌اش می‌شود این‌که بُرد را بر رعایت اخلاق، ترجیح می‌دهیم. انگیزه برای بُردن و موفق‌شدن در ورزش، بر اخلاقی رفتارکردن سایه افکنده است.
فقدان حساسیت اخلاقی
اگر تغییرات اساسی انجام نشود، باز هم چنین اتفاقاتی را شاهد خواهیم بود، حتی با شدت بیشتر.
معمولاً در مسابقات ورزشی، حساسیت اخلاقی دیده نمی‌شود. دلیلش این است که دست‌اندرکاران تیم‌ها و خودِ ورزشکاران، موقعیت‌های پیش‌آمده را معضل اخلاقی در نظر نمی‌گیرند و حواس‌شان نیست که کارهایشان چه تأثیراتی و پیامدهایی دارد.
رویکرد فعلی به رفتار غیراخلاقی در ورزش، معمولاً نتیجه‌اش تحقیق‌وتفحص از اعضای تیم‌ها و در نهایت اخراج آن‌هاست. وقتی آن شخص، اخراج می‌شود، گویی آن رفتار به‌کلی فراموش می‌شود. بااین‌حال، چنین مجازات‌هایی نمی‌تواند علت اصلیِ این رفتارها را به ما نشان دهد و آن‌ها را اصلاح کند.
دلایل مختلفی وجود دارد که چرا این بی‌اخلاقی‌ها ــ با این‌که جریمه‌های سنگینی دارد ــ همچنان پابرجاست. متخصصان مدیریت کسب‌وکار و روان‌شناسان معتقدند برای این‌که بتوانیم تصمیم اخلاقیِ درست را بگیریم، باید دوراهه‌های اخلاقی را خوب بشناسیم و ارزیابی‌شان کنیم.
آن‌ها می‌گویند در کنار معیارهای فرهنگی و مقررات سازمانی، قدرت اخلاقی نقشی مؤثر در فهم رفتارهای غیراخلاقی دارد.
آموزش اخلاقیِ جامع
چند عامل وجود دارد که در فرهنگ ورزش قهرمانی، ما را به ضعف اخلاقی می‌کشاند. در ورزش قهرمانی، فشاری که برای اول‌شدن و برنده‌شدن وجود دارد، چشمان آدمی را در قضاوت‌های اخلاقی تار می‌کند. نتیجه‌اش می‌شود این‌که بُرد را بر رعایت اخلاق، ترجیح می‌دهیم. انگیزه برای بُردن و موفق‌شدن در ورزش، بر اخلاقی رفتارکردن سایه افکنده است.
همچنین، معیارهای فرهنگی‌ای در نهادهای ورزشی وجود دارد که برخی از بی‌اخلاقی‌ها را برای دستیابی به موفقیت، قابل‌قبول جلوه می‌دهد.
علاوه‌براین، مربیان و بازیکنان به این باور می‌رسند که بی‌اخلاقی‌هایشان، به کسی آسیبی نمی‌رساند؛ خصوصاً وقتی بُرد در یک بازی و مسابقه، فوراً بی‌اخلاقیِ آن‌ها را می‌پوشاند و تشویق می‌شوند! تمرکزِ بیش‌ازحد بر بُردن مسابقه، باعث می‌شود یادمان برود چه کسانی از این رفتار ما آسیب می‌بینند.
از این روست که نیاز اساسیِ ما، آموزش اخلاقیِ جامع است. این برنامه را دانشگاه‌ها و نهادهای اخلاقی باید اجرا کنند. این برنامه به دست‌اندرکاران ورزشی کمک می‌کند که زمام تحیر اخلاقی‌شان را به دست گیرند، مهارت‌های تصمیم‌گیری‌شان را ارتقا بخشند و بفهمند چه فشارهای سازمانی‌ای محرک آن‌ها در قضاوت اشتباه است.
غرور ملی مهم است؛ اما برای آیندۀ ورزشکاران و حرفۀ مربی‌گری، باید حتماً ارزش‌هایی را به آن‌ها بیاموزیم که روحیۀ جوانمردی و ورزشکاری را در آن‌ها تقویت کند.
