نقد کتاب اخلاق، رویکردی کثرتگرایانه به نظریه اخلاق
بعد از فهرست کتاب، یادداشت سرپرست ترجمه قرار دارد که بعد از بیان اهمیت فلسفه اخلاق و برخی از مسائل آن، به معرفی کتاب و نویسنده آن در دو صفحه (۳-۴) پرداخته است. در این یادداشت آمده است که «خانه اخلاق پژوهان جوان» به عنوان نخستین مرکز پژوهشی ویژه فلسفه اخلاق در ایران، با هدف غنای ادبیات اخلاق نظری دست به ترجمه مجموعهای از کتابهای مرجع در زمینه فلسفه اخلاق زده است که کتاب حاضر اولین کتاب ترجمه شده توسط این گروه است. گروه خانه اخلاق پژوهان جوان، همان طور که عنوانشان برمیآید، عمدتا دانشجویان و طلاب فارغ التحصیل رشته اخلاق در مقطع کارشناسی ارشد و دکتری از دانشگاههای قم و تهران هستند.
نویسنده کتاب، لارنس هنمن استاد فلسفه دانشگاه سندیگو آمریکاست که در این کتاب تلاش کرده است با اتخاذ رویکردی کثرتگرایانه اولا به تبیین اصلیترین نظریات فلسفی در اخلاق، مانند: اخلاق فضیلت، پیامدگرایی و وظیفهگرایی، بپردازد. و ثانیا برخی از مسائل اخلاق کاربردی را مانند سقط جنین و قتل ترحمی نیز طرح کند تا دانشجو تفاوت پاسخهای رویکردهای مختلف اخلاقی به مسائل کاربردی را متوجه شود. کتاب یک کتاب دانشگاهی است که حاصل تدریس نویسنده در دانشگاه و ویرایش چندباره آن است. این ترجمه، ترجمه ویراست پنجم کتاب است که در سال ۲۰۱۳ با عنوان (Ethics: A Pluralistic Approach to Moral Theory) توسط ناشر Cengage Learning منتشر شده است. هنمن در پیشگفتار کتاب هدف اصلی خویش از نگارش کتاب را چنین بیان میکند:
«هدف اصلی من از ویرایش پنجم کتاب اخلاق: رویکردی کثرتگرایانه به نظریه اخلاق این است که به دانشجویان کمک شود میان نظریههای اخلاق گوناگون را در چهارچوب کثرتگرایی اخلاقی درک کنند»
۱. کتابشناسی
کتاب در دوازده فصل طرحریزی شده است. مهمترین تفاوت ویراست پنجم کتاب با ویراست چهارمش، جایگزینی فصل دوازده ویراست چهارم که عنوانش «به سوی اخلاق صلح جهانی» بود، با فصل جدیدی با عنوان «به کار بستن نظریههای اخلاقی: سقط جنین، اعدام و مرگ آسان» در ویراست پنجم است.
فصل اول کتاب، با ترجمه میثم غلامی و با عنوان «دیدگاه اخلاقی»، به بیان مباحث کلی اخلاقی، مانند: اهمیت خواندن فلسفه اخلاق، تفکر اخلاقی، کشف باورهای اخلاقی، دیدگاه و نظریه اخلاقی میپردازد. این فصل مقدمهای برای آشنایی دانشجویان با چیستی فلسفه اخلاق و نظریات اخلاقی است.
فصل دو، با ترجمه علی خادمالحسینی، طلبه سطح دو حوزه علمیه قم، به موضوع جذاب نسبیگرایی و مطلقگرایی و همچنین کثرتگرایی در اخلاق پرداخته است. کثرتگرایی اخلاقی دیدگاه مورددفاع نویسنده کتاب در مسأله تنوع اخلاقیات در جوامع مختلف است که به قول خودش، دیدگاه میانه بین نسبیگرایی و مطلقگرایی است.
این دیدگاه ضمن صحیح دانستن داوریهای اخلاقی میان فرهنگهای مختلف (دیدگاه مطلقگرایان)، لزوما مدعی انحصارگرایی در مورد حقیقت اخلاقی نیست. نظریه کثرتگرایی اخلاقی گرچه تفاوت فرهنگها در مسائل اخلاقی را به رسمیت میشناسد و توصیه به مدارا در قبال دیگران میکند، ولی در عین حال، به وجود موقعیتهایی قائل است که در آنها – مانند مطلقگرایی – معتقد به نادرستی رفتار اخلاقی یک فرهنگ و جامعه میتواند باشد و توصیه به ایستادن در مقابل شر اخلاقی کند. حکمت اخلاقی از نظر این دیدگاه آن است که بتوان مرز میان مدارای اخلاقی و عدم آن را تشخیص داد. کثرتگرایی اخلاقی که دیدگاه شخص هنمن است مشتمل بر چهار اصل اخلاقی مهم است:
۱) اصل درک متقابل فرهنگها از رفتار اخلاقی یکدیگر و دلیل تفاوت آنها
۲) اصل مدارا
۳) اصل ایستادگی در برابر شر و
۴) اصل خطاپذیری
…