کتاب «اخلاق عقلی و فلسفی، اخلاق ارسطویی» نوشته ماریه سیدقریشی (عضو هیأت علمی دانشگاه تهران) از سوی دفتر نشر معارف و پژوهشگاه فرهنگ و معارف اسلامی منتشر شد.
کتاب «اخلاق عقلی و فلسفی، اخلاق ارسطویی» از یک بخش مقدماتی و دو بخش تشکیل شده است. کلیات، زندگی نامه و آثار ارسطو، تأثیرپذیری اندیشمندان اسلامی از آثاراخلاقی ارسطو، هدف و ضرورت پژوهش، منابع اصلی پژوهش و ساختار کتاب عناوین بخش مقدماتی کتاب هستند. بخش اول به مبانی فلسفی اخلاق ارسطویی می پردازد شامل: مقدمه، فصل اول: انسان‌شناسی و فصل دوم: خداشناسی. بخش دوم به مبادی تصوری و تصدیقی ارسطو در اخلاق می پردازد شامل: مقدمه، فصل اول: خیر، فصل دوم: سعادت، فصل سوم: فضیلت و فصل چهارم: سعادت عقلانی.
این کتاب به تبیین مبانی اخلاق ارسطویی خواهد پرداخت. نویسنده در این پژوهش عناصر دخیل در مکتب اخلاقی را به عنوان مبانی اخلاقی مورد شناسایی قرار داده و آن را تحت عنوان مبانی فلسفی اخلاق و در قالب دو فصل انسان‌شناسی و خداشناسی مورد بحث و بررسی قرار می دهد و سپس به بررسی و تبیین مبانی اصلی ارسطو در اخلاق (مبادی تصوری و تصدیقی) در سه محور اساسی، سعادت به عنوان خیر و غایت نهایی، فضیلت به عنوان عنصر اصلی در رسیدن به سعادت، و حدوسط به عنوان روش و قاعده کلی برای وصول به فضیلت می‌پردازد.
نویسنده در این کتاب به طور کلی مباحث حاصل از این پژوهش در سه بخش ارائه می‌کند: بخش اول تحت عنوان کلیات مشتمل بر بیان زندگی‌نامه و آثار ارسطو و تأثیر این آثار به ویژه آثار اخلاقی وی بر اندیشمندان اسلامی با رویکردهای مختلف اخلاقی به ویژه رویکرد عقلی و فلسفی با ارائه طرحی کلی ازهدف و ضرورت پژوهش در راستای تبیین دیدگاه اخلاقی ارسطو به عنوان گامی آغازین در راستای رسیدن به نظام اخلاقی منسجم، جامع و کارآمد می باشد.
بخش دوم با عنوان مبانی فلسفی اخلاق ارسطویی به تبیین فلسفی نظریه اخلاقی ارسطو در دو فصل انسان شناسی و خداشناسی می پردازد. بخش سوم با تبیین مبانی اصلی اخلاق ارسطوئی به تبیین وتحلیل مبادی تصوری و تصدیقی اخلاق ارسطوئی در چهار فصل: خیر، سعادت، فضیلت و سعادت عقلانی می پردازد و درانتها در یک جمع بندی ونتیجه گیری نهایی، مبانی اخلاقی ارسطو در یک دسته بندی منظم و جامع ارائه می شود. لازم به ذکر است که در انتهای کتاب یک مقاله علمی ـ پژوهشی از مولف به عنوان تکمله‌ای برای بحث تبیین نظریه حدوسط اخلاقی به دلیل اهمیت بحث حدوسط برای ایضاح بیشتر این موضوع به پیوست ارائه شده است.
در بخشی از مقدمه نویسنده می خوانیم:
«ارسطو بی شک یکی از بزرگترین و نام‌آورترین فیلسوفان مغرب زمین است و شاید کمتر کسی به اندازه ارسطو در آراء و آثار فیلسوفان بعد از خود تأثیر گذاشته است. در اهمیت او همین بس که وی را هم در عالم اسلام و هم در فرهنگ غرب معلم اول خوانده اند. آراء ارسطو به جهت دقت نظر، نقد و تحلیل مسائل، ژرف کاوی و بررسی همه راه حل‌های ممکن برای یک مسئله، هنوز هم مانند همیشه مورد توجه فیلسوفان عصر حاضر، بلکه همه دوران‌هاست.
پس از مرگ ارسطو آثار وی به وسیله پیروان مکتب وی مورد شرح، تفسیر و نقادی قرار گرفت و سنت شرح نویسی بر آثار ارسطو تا دوره رنسانس ادامه یافت اما مطالعه آثار و آراء ارسطو در جهان اسلام رونق و شکوه دیگری داشت وشرح‌های بسیار مهمی در عالم اسلام بر آثار ارسطو نگاشته شد که مهمترین آن‌ها شروح ابن رشد بر آثار وی است که بی شک از ارزنده‌ترین تفسیرهای آثار ارسطو به شمار می‌رود، اما فیلسوفان مسلمان به شرح صرف بسنده نکردند و به تفکر و تأمل و نقد آرای وی پرداختند. کسی که در آثار فارابی (۳۳۹ – ۲۵۷ه. ق) و به ویژه ابن سینا (۴۲۸ – ۳۷۰ ه. ق) دقت کند، خواهد دید که تا چه حد به آراء ارسطو شکل منطقی و علمی داده و آن را مانند مسائل علم ریاضی مدون کرده‌اند …
نویسنده درباره اهمیت امروز ارسطو برای فلاسفه می‌نویسد: «مطالعات ارسطوئی در قرن نوزدهم و بیستم رونق دیگری یافت و دانشمندان مغرب زمین بیش از هر چیز به گردآوری، تصحیح و تنقیح آثار ارسطو پرداختند و چاپ‌های متعدد و متنوع از آثار ارسطو که روز به روز دقیق‌تر و علمی‌تر می‌شد، منتشر کردند و بر مبنای این چاپ‌های دقیق هزاران کتاب و مقاله به زبان‌های مختلف درباره همه ابعاد فکری این فیلسوف بزرگ نگاشته شد. از مهمترین ارسطوشناسان قرن بیستم یا لااقل کسانی که در مطالعات ارسطوئی سهم مهمی داشته‌اند می‌توان از دیوید راس، تردنی، ورنر یگر، پل مورو، ژوزف مورو، روبن، اکریل، السدیر مک اینتایر و دیگران نام برد…
این پژوهش بر آن است که چنین تلاشی را با بررسی تحلیلی مکتب اخلاقی ارسطویی که تأثیر به سزائی در اخلاق اسلامی داشته است، شروع کند و در گام های بعدی به نقد و بررسی آن از دیدگاه دانشمندان نامور اسلام در حوزه اخلاق بپردازد تا از این طریق نقاط ضعف و قوت اخلاق ارسطویی از نگاه این اندیشمندان اسلامی مورد نقد و بررسی قرار گیرد و روشن شود که آیا مسلک‌های اخلاقی پیشنهادی آن‌ها تعارض جدی با اخلاق ارسطوئی دارد یا نه و تا چه حد نظریه اخلاقی این اندیشمندان متأثر از اخلاق ارسطوئی می باشد؟»
چاپ اول کتاب «اخلاق عقلی و فلسفی، اخلاق ارسطویی» در شمارگان ۱۰۰۰ نسخه، ۲۷۲ صفحه و بهای ۱۱۰۰۰ تومان از سوی دفتر نشر معارف منتشر و به بازار کتاب عرضه شده است.
برای تهیه کتاب «اخلاق عقلی و فلسفی، اخلاق ارسطویی» و مجموعه کتاب‌های مشترک پژوهشگاه فرهنگ و معارف اسلامی و دفتر نشر معارف می توان از طریق سایت پاتوق کتاب، ketabroom.ir اقدام کرد.
