آیا شرکت‌های بزرگ مواد غذایی و مشتریان آنها از مسئولیت اخلاقی خود باخبرند؟
ماه گذشته 1، آکسفام 2 برای سنجش شفافیت نحوۀ تولید کالاها در ۱۰ شرکت بزرگ مواد غذایی و آشامیدنی جهان، و ارزیابی عملکرد این شرکت‌ها در‌خصوص هفت مسئلۀ حسّاس، از جمله برخورد با کشاورزان جزء و تغییرات آب و هوا پویشی را به راه انداخت. هر ۱۰ شرکت به طور قابل ملاحظه‌ای مجال پیشرفت دارند.
به گزارش پرینستون 3: آکسفام، سازمان بین‌المللی امدادرسانی، ماه گذشته پویشی به نام “پشت ویژندها 4” را به راه انداخت. هدف این بود که شفافیت نحوۀ تولید کالاها در ۱۰ شرکت بزرگ مواد غذایی و آشامیدنی جهان ارزیابی، و عملکرد این شرکت‌ها دربارۀ مسائل حسّاس نظیر برخورد با کشاورزان در مقیاس کوچک، استفادۀ پایدار از آب و زمین، تغییرات آب و هوا و سوءِ‌استفاده از زنان ارزش‌گذاری شود.
مصرف‌کنندگان در قبال آگاهی از نحوۀ تولید غذای‌شان مسئولیت اخلاقی دارند. در مقابل، ویژندهای بزرگ موظف‌اند دربارۀ تامین‌کنندگان خود شفافیت بیشتری داشته باشند تا مشتریان‌شان بتوانند آنچه می‌خورند را آگاهانه انتخاب کنند. در بسیاری موارد، بزرگ‌ترین شرکت‌های مواد غذایی خودشان هم از نحوۀ عملکردشان در‌خصوص این مسائل اطلاع ندارند، که این امر نشان می‌دهد آنها در این بخش به لحاظ اخلاقی به‌شدّت بی‌مسئولیت هستند.
نستله 5 بالاترین امتیاز را در شفافیت کسب کرد؛ زیرا آنها اطلاعات حداقل برخی از منابع کالایی و دستگاه‌های حسابرسی خود را در اختیار قرار می‌دهند. اما حتی رتبۀ آن هم فقط “منصفانه” است. جنرال میلز 6 در انتهای این رده‌بندی قرار گرفت.
علاوه بر این عدم شفافیت، گزارش آکسفام چندین نارسایی مشترک بین هر ۱۰ شرکت بزرگ مواد غذایی را شناسایی می‌کند. آنها در زنجیره‌های تامین خود فرصتی برابر در اختیار کشاورزان جزء قرار نمی‌دهند تا محصول‌شان را بفروشند، و اگر کشاورزان جزء فرصت فروش به تامین‌کنندگان ویژندهای بزرگ را داشته باشند، چه‌بسا بهای منصفانه‌ای برای محصول‌شان دریافت نکنند.
در بسیاری موارد، بزرگ‌ترین شرکت‌های مواد غذایی خودشان هم از نحوۀ عملکردشان در‌خصوص این مسائل اطلاع ندارند، که این امر نشان می‌دهد آنها در این بخش به لحاظ اخلاقی به‌شدّت بی‌مسئولیت هستند.
همچنین این ۱۰ شرکت بزرگ مسئولیت اطمینان از اینکه آیا تامین‌کنندگان‌شان در مزارع بزرگ‌مقیاس دستمزد معشتی مناسب به کارگران خود می‌پردازند را آن‌طور که باید و شاید بر عهده نمی‌گیرند. در سراسر جهان ۴۵۰ میلیون کارگر مزد‌بگیر در بخش کشاورزی کار می‌کنند که در بسیاری از کشورها اغلب دستمزدشان کمتر از حدّ مطلوب است و ۶۰ درصد آنها در فقر زندگی می‌کنند.
از این ۱۰ شرکت بزرگ، برخی در جهت بسط سیاست‌های اخلاقی در این عرصه‌ها بیشتر تلاش می‌کنند. یونیلور 7 متعهد شده است که مواد خام بیشتری را از کشاورزان کوچک تامین کند. همچنین قول داده است که تا ۲۰۲۰، ۱۰۰ درصد منابع پایدار را برای همۀ کالاهای اصلی خود تامین کند. این سیاست در زمینۀ گشاده‌رویی نسبت به کشاورزان کوچک بالاترین امتیاز را به یونیلور داد و آن را با رتبۀ “منصفانه” درجه‌بندی کرد. دانون 8، جنرال میلز و کلاگز 9 و با رتبۀ “بسیار ضعیف” در انتهای جدول قرار گرفتند.
نستله به خاطر بازاریابی شیر خشک در کشورهای در حال توسعه ـ که شیر مادر در دسترس و بسیار سالم‌تر از تغذیه با شیر خشک بود ـ سال‌ها مورد انتقاد قرار گرفت. این شرکت در واکنش به این انتقاد، سیاست‌های خود را اصلاح کرد، اما اخیراً به دلیل سوءِ‌استفاده از کودکان و کار اجباری برای تولید کاکائو دوباره مورد هدف قرار گرفته است.
در ۲۰۱۱، این شرکت برای ارزیابی زنجیرۀ تامین خود از انجمن کار منصفانه 10 استفاده کرد. این ارزیابی تایید کرد که بسیاری از تامین‌کنندگان نستله از کودکان و کار اجباری استفاده می‌کردند و در حال حاضر این شرکت رسیدگی به این مسئله را آغاز کرده است. در‌نتیجه، نستله، در کنار یونیلور و کوکاکولا 11، در‌مورد حقوق کارگران امتیاز “منصفانه” را کسب کرد. هیچ یک از این ۱۰ شرکت بزرگ عملکرد بهتری نداشتند. کلاگز در این بخش کمترین امتیاز را گرفت.
کشاورزی منبع اصلی انتشار گازهای گلخانه‌ای است؛ حتی بیشتر از کل بخش حمل و نقل. همچنین، چنان‌که تغییرات اخیر در الگوهای بارندگی نشان داده، کشاورزی از بخش‌هایی است که بیشتر در معرض خطر تغییر آب و هوا قرار دارد. پاک‌سازی جنگل‌های استوایی برای چرای دام یا تولید روغن نخل، مقادیر زیادی کربن ذخیره‌شده را در جو آزاد می‌کند. چرای حیوانات نشخوارکننده نظیر گاو و گوسفند نیز به طور قابل توجهی در تغییر آب و هوا نقش دارند.
اینجا هم ویژندهای بزرگ نمره‌های پایینی از آکسفام می‌گیرند؛ بیشتر به دلیل ضعف در ردیابی انتشار آلاینده‌هایی که مستقیم یا غیرمستقیم مسئول آن هستند. نستله تنها شرکتی بود که به رتبۀ “منصفانه” دست یافت، در مقابلِ شرکت مواد غذایی بریتانیایی و چندملیّتی 12 که با رتبۀ “بسیار ضعیف” در انتهای این رده‌بندی قرار گرفت.
هر کس که به اینترنت دسترسی داشته باشد با بازدید از وب‌سایت آکسفام می‌تواند نحوۀ رتبه‌بندی ویژندهای بزرگ در هر یک از هفت شاخص مهم اخلاقی را ملاحظه کند. در حال حاضر، بالاترین امتیازها در محدودۀ “منصفانه” هستند و هیچ‌کدام از این ۱۰ شرکت در هیچ بخشی رتبۀ “خوب” نگرفته است.
تک‌تک مصرف‌کنندگان تشویق شده‌اند که فوراً با این شرکت‌ها تماس بگیرند و آنها را مجبور کنند که در قبال روش تأمین مواد تشکیل‌دهندۀ محصولات‌شان مسئولیت بیشتری نشان دهند. به این ترتیب، آکسفام امیدوار است پویش “پشت ویژندها”ی‌اش به “مسابقه‌ای برای رسیدن به اوج” تبدیل شود که در آن شرکت‌های بزرگ برای دستیابی به بالاترین امتیاز ممکن با یکدیگر رقابت کنند و به عنوان تولیدکنندگان کاملاً شفاف غذا و نوشیدنی با درجۀ بالایی از مسئولیت اخلاقی شناخته شوند.
تحولات پیشین نشان می‌دهد اگر شرکت‌های بزرگ بدانند مصرف‌کنندگان‌شان از آنها می‌خواهند که اخلاقی‌تر عمل کنند، آنها اخلاقی عمل خواهند کرد. اثربخشی چنین پویشی مستلزم آن است که تک‌تک مصرف‌کنندگان آگاهی از غذاها و نوشیدنی‌هایی که مصرف می‌کنند را وظیفۀ خود بدانند، صدای‌شان را به گوش این شرکت‌ها برسانند، و برای خرید انتخاب‌هایی انجام دهند که علاوه بر ذائقه و قیمت تحت تأثیر اخلاق باشد.
