ترجمه کتاب «اخلاق؛ رویکردی کثرتگرایانه به نظریه اخلاق» به چاپ رسید
اخلاق به معنای مدرن آن یکی از شاخههای اصلی فلسفه است که بخشهای گستردهای از دغدغههای انسانی را در برمی گیرد و درباره خوب و بد همه چیز سوال میکند. از هنجارهای انسانی و مفهوم آزادی گرفته تا پرسشهایی درباره بهمرگی و آزمایش روی حیوانات و دستکاریهای ژنتیکی.
فلسفه اخلاق، شاید بیشتر از شاخههای دیگر فلسفه دستخوش تغییر و تحول بوده است. با نگاهی به تاریخ تمدن انسانها متوجه میشویم که تغییرات زیادی در سبک زندگی و دیدگاههای آنها به وجود آمده است. مثلا در قرون وسطی در اروپا، نظام جزایی وحشیانهای حاکم بود و مجرمان به بدترین شکل مجازات و شکنجه میشدند و دستگاههای پیچیدهای برای اعترافگیری از متهمان طراحی و ساخته شده بود. سالها طول کشید تا این روشهای وحشیانه مجازات اصلاح شد و روشهای انساندوستانهتری برای تنبیه و اصلاح مجرمین ابداع شدند.
این تغییرات حتی در حیطه زندگی شخصی افراد هم رخ داد. مثلا زمانی به جای دارو از مواد مخدر استفاده میکردند ولی امروز با آشکار شدن ابعاد وحشتناک جسمی، روانی و اجتماعی مصرف مواد مخدر، چه به عنوان دارو، چه برای لذت، مصرف آن را عمل درستی نمیدانند.
روابط اجتماعی هم از این تغییرات بینصیب نماند. مثلا درگذشته، حقوقی برای کارگران تعریف نشده بود و کارفرمایان آنها را بردههای خود میدیدند و رفتار توهینآمیزی با آنها داشتند اما امروز، همه انسانها موظف هستند، فارغ از هر جایگاهی که در اجتماع دارند، کرامت انسانی همنوعان خود را پاس بدارند و برخورد محترمانهای با آنها داشته باشند.
هر چه بیشتر به تاریخ مراجعه کنیم، بیشتر متوجه تغییراتی میشویم که انسانها در طول روند رشد تفکر خود، در سبک زندگی و دیدگاههایشان ایجاد کردهاند. به وضوح میبینیم که درصد زیادی از اعمالی که درگذشته از نظر اخلاقی اعمالی بهنجار تلقی میشدند، امروزه با درک اخلاقی ما تعارض دارند. این ثابت میکند که درک عقلانی و عاطفی انسان همواره رو به رشد و تعالی است و برای پیشبرد یک زندگی خوب، نیازمند یک نظام اخلاقی پویا است تا راهنمای عملش باشد.
این، داستان نظریههای اخلاقی متعددی است که از دوران باستان تا به امروز، سعی کردهاند انسانها را در مسیری هدایت کنند که یک زندگی اجتماعی همراه با نوعدوستی، شفقت، عدالت و سعادت داشته باشند. فیلسوفان اخلاق، قرنهای متمادی با نظریههایی درباره طبیعت انسان سر و کار داشتهاند، درباره ماهیت ارزش تحقیق کردهاند و بحثهای مختلفی درباره بهترین روش زندگی داشتهاند. نظریههای اخلاقی امروز ما، ادامه همان نظریاتی است که فیلسوفان دورههای پیشین ارائه کردهاند.
فیلسوفان در حیطه اخلاق هنجاری برای اینکه مشخص کنند عمل درست و غلط از منظر اخلاقی چیست، تلاش میکنند به این پرسش پاسخ دهند که آیا اصول و قواعد و خط مشیهای کلی برای هدایت انسان وجود دارند؟ اگر اصل و قاعدهای وجود دارد، آیا مطلق است یا نسبی؟ آیا فضایلی وجود دارند که لازم است انسان آنها را در خود پرورش دهد؟ پاسخ به این پرسشها، اساس نظریههای بنیادین فلسفه اخلاق است.
هر فیلسوفی از دریچه نگاه خودش به جهان مینگرد و بایدها و نبایدهای اخلاقی را بر اساس باورهای خودش تعیین می کند. فیلسوفی عمل درست اخلاقی را عملی برگرفته از امر الهی میداند، دیگری قاعدهای تعریف میکند مبنی بر آنکه عملی درست است که بیشترین میزان سود را برای بیشترین افراد داشته باشد، فیلسوف دیگر عمل مطابق با قانون اخلاقی که از سر احترام به قانون و از سر وظیفه انجام شده باشد را عمل درست اخلاقی میداند. برخی دیگر هم معتقدند عملی درست است که از جانب فاعل فضیلتمند و اخلاقی صادر شود. هر کدام از این نظریهها، در زمان خود و بر اساس دغدغهها و مطالبات اعضای جامعه شکل گرفتهاند و تایید و رد آنها، در ظرف زمانی خودش انجام شده است.
لارنس هينمن، استاد بازنشسته فلسفه از دانشگاه سن ديگو آمريكا، در این کتاب تلاش کرده است تا همه این نظریههای بنیادین فلسفه اخلاق را به صورت جامع گردآوری کند. اين كتاب، مقدمهای است بر سنتهای اخلاقی اصلي در تفكر اخلاقی، از جمله اخلاق فضيلت، سودگرايی و اخلاق وظيفهگرايانه. علاوه بر نظریههای اخلاقی، در این کتاب از مسائل اخلاقی امروزه ما هم سخن به میان آمده و نویسنده تلاش کرده است تا بدون تاکید بر نظریه اخلاقی خاص و با پیگیری رویکردی کثرتگرایانه، ابعاد آن مسائل را از منظرهای مختلف اخلاقی بررسی کند. چارچوب مفهومي كثرتگرايی اخلاقی، به دانشجويان و خوانندگان اين كتاب كمك میكند تا رابطه ميان نظریههای اخلاقی گوناگون را بهتر درك كنند. هینمن در اين كتاب، به خواننده فرصت میدهد تا درباره نظريههای اخلاقی خوب فكر كند و پاسخهای خودش را براي هر مسئله اخلاقی بیابد.
پروفسور هینمن، از سال ۱۹۸۳ تا ۲۰۱۴ به تدريس مشغول بوده است. همچنين او مدير و مؤسس مركز «اخلاق در علم و فناوری»، مدير «مؤسسه ارزشها»، و بنيانگذار وب سايت Ethics.Updates بوده است. وي در طول سالها فعاليت علمی خود، چندين جايزه علمی-پژوهشی مهم را دريافت كرد و در كنار چندين مقالهای كه منتشر كرده، دو كتاب مهم و جامع در حوزه نظريههای اخلاقی و اخلاق كاربردی را هم تأليف كرده است.
وجه تمايز كتاب «اخلاق: رويكرد كثرتگرايانه به نظريههای اخلاقی» با ساير كتابهايی كه درباره نظريههای اخلاقي تأليف شدهاند آن است كه اولا با يك نگاه جامع سعی كرده است همه ديدگاههای هنجاری در حيطه اخلاق را به شكلی بیطرفانه مطرح كند و با طرح پرسشهای اخلاقی در ابتدای كتاب و بازطرح اين پرسشها در انتهای هر فصل، تلاش كرده است به خواننده نشان دهد كه مطالعه اخلاق تا چه اندازه در باورها و تصميمگيریهای انسان نقش دارد و اين بر اهميت مطالعه فلسفه اخلاق به عنوان يك علم كاربردی در زندگی، دلالت دارد.
لارنس هينمن، استاد بازنشسته فلسفه از دانشگاه سن ديگو آمريكا، در این کتاب تلاش کرده است تا همه این نظریههای بنیادین فلسفه اخلاق را به صورت جامع گردآوری کند. اين كتاب، مقدمهای است بر سنتهای اخلاقی اصلي در تفكر اخلاقی، از جمله اخلاق فضيلت، سودگرايی و اخلاق وظيفهگرايانه.
همچنين اين كتاب به دليل جامعيت و نگاه بیطرفانه و همچنين بيان شفاف پرسشهای اخلاقی و تبيين ساده و عاری از اغماض و پيچيدگی نظريههای فلسفه اخلاق، میتواند به عنوان منبع علمی عالي، براي دانشجويانی كه وارد حوزه فلسفه اخلاق میشوند راهگشا باشد.
خانه اخلاق پژوهان جوان، به عنوان نخستین مرکز پژوهشي ويژه فلسفه اخلاق در ايران، با هدف غنای ادبیات اخلاق نظری در ایران و همچنین به روزآوری منابعی كه در زمينه فلسفه اخلاق در اختيار محققان قرار دارد، ترجمه مجموعهای از كتابهای مرجع در حوزه فلسفه اخلاق را توسط حلقه مترجمان اين مجموعه در دستور کار خود قرار داده است. كتاب «اخلاق: رويكرد كثرتگرايانه به نظريههای اخلاقی»، اولين كتاب ترجمه شده توسط اين حلقه است. تمام سعی ما بر آن بود تا خواننده، از يك متن فلسفی با ترجمه دقيق و روان لذت ببرد، و متنهای ترجمه شده چندين بار با متن اصلي تطبيق داده شد، ايرادها برطرف شد و اصطلاحات و يكسانسازیهای متعددی انجام شد.
لازم است از همه دوستانی که از ابتدا تا انتها ما را در ترجمه این اثر یاری کردند سپاسگذاری و قدردانی کنم؛ از استاد گرانقدرم جناب آقای دکتر محسن جوادی که پیشنهاد ترجمه این کتاب را دادند و با پیشنهادات و تذکرات خود در طول ترجمه، ما را هدایت و یاری کردند. از آقایان دکتر مهدی اخوان و دکتر یاسر پوراسماعیل که بخشهایی از کتاب را ملاحظه و نکات اصلاحی دقیقی را با ما در میان گذاشتند. از خانمها ندا فشمی که با دقت فراوان ترجمهها را مقابله نمودند و تا حد امکان تعابیر مترجمان را یکسانسازی نمودند و همچنین زهرا زنگنه که تمامی متن را مطالعه و ویراسته کردند. و نهایتا از حلقه مترجمان خانه اخلاق پژوهان جوان که زحمت ترجمه فصول این کتاب را برعهده داشتند.