علیه همدلی
کتاب جدید پل بلوم، علیه همدلی: دفاعیه‌ای بر دلسوزی عقلانی، آن‌قدر فاضلانه به رشته تحریر درآمده که، مگر برخی بخش‌های آن، نمی‌تواند به‌عنوان یک دستورالعمل برای خودیاری یا برای والدین مورد استفاده قرار بگیرد. دامنۀ این کتاب به‌قدری وسیع است که نمی‌تواند رهنمودی ساده بر نوع‌دوستی تلقی شود، اما بخش‌هایی از آن می‌تواند این‌گونه باشد. و خلل‌های فراوانْ این کتاب را از حالت یک متن روان خارج می‌کند و این مایۀ تأسف است، چون تدوین دقیق‌تر می‌توانست مانع این اتفاق شود.
از دورخودچرخیدن‌های گاه‌به‌گاه و تلنگرهای فکریِ این کتاب می‌گذریم. علیه همدلی یک بازبینی اغلب سرگرم‌کننده، بجا، و انرژی‌بخش درمورد همدلی به‌عنوان یکی از گاوهای مقدس و همه‌جاحاضرِ فرهنگ ماست که از نظر آقای بلوم باید با ملاطفت به مسلخ برده شود. وی متذکر می‌شود که بیش از ۱۵۰۰ کتاب در سایت آمازون فهرست شده که «همدلی» در عنوان یا عنوان فرعی آن‌ها جای گرفته است. عملاً در سیاست هیچ ارزشی والاتر از همدلی وجود ندارد: به این گفتۀ بیل کلینتون فکر کنید که مکارانه لب می‌گزد و می‌گوید: «من رنج شما را احساس می‌کنم». همدلی چیزی است که در درگیری‌های بین پلیس و سیاه‌پوستان آمریکا هر دو طرف به آن متوسل می‌شوند. (تصور کنید زندگی در جهانی که ظلم پی‌درپی و سیستماتیک شما را هدف گرفته چه حسی دارد؛ تصور کنید کار کردن در شغلی که دائماً شما را در معرض آسیب قرار می‌دهد چه حسی دارد.)
آقای بلوم، استاد روانشناسی دانشگاه ییل، با هیچ یک از این‌ها موافق نیست. وی استدلال می‌آورد که تقریباً، در تمامی قلمروهای زندگی، همدلی «یک راهنمای اخلاقی ضعیف» است، خواه این قلمرو سیاست عمومی باشد، خواه خیریۀ خصوصی خواه روابط میان‌فردی. او می‌نویسد: «همدلی جانبدارانه است، ما را به‌سمت تنگ‌نظری و نژادپرستی هُل می‌دهد.» آزرده‌خاطر شدید؟ او تازه دارد گرم می‌شود. این‌طور ادامه می‌دهد: «همدلی چیزی از ریاضیات نمی‌داند. یک را بر بسیار ترجیح می‌دهد. می‌تواند شعلۀ خشونت را روشن کند؛ همدلی با کسانی که به ما نزدیک هستند همچون نیرویی است قدرتمند برای برپایی جنگ و ستمگری علیه دیگران.»
در نهایت معلوم می‌شود که دیدگاه آقای بلوم خیلی ظریف‌تر و سنجیده‌تر از گفته‌های فوق است. (وقتی استدلال‌های خود را با شروط و ملاحظات متعدد استحکام می‌بخشد، آنگاه این استدلال‌ها به‌ندرت برخورنده‌اند.) او قطعاً به نفع سنگدلی استدلال نمی‌آورد. بلکه، بر طبق نظر وی، همدلی در معرض تعدیل توسط خرد قرار نگرفته و از تیرگی احشای آدمی نشئت گرفته است. وی نوعی از دلسوزی عقلانی یعنی ترکیبی از مهربانی و تحلیل هزینه-فایدۀ مستقل و بی‌طرفانه را ترجیح می‌دهد. کتاب وی کوششی است نظام‌مند در توضیح اینکه چرا ترجیح او این است.
…
