اخلاق پژوهش و نظریه‌های اخلاقی
اخلاق پژوهش شاخه‌ای از اخلاق کاربردی است که برای رفتار مسئولانه پژوهش‌گران راهنمای عملی فراهم می‌آورد و به آنها آموزش می‌دهد چگونه در پژوهش‌های علمی خود به شیوه پژوهش علمی رفتار کنند تا مطابق با معیارهای اخلاقی باشد. ارزیابی اخلاقی رفتارهای پژوهش‌گر حوزه‌های مختلف پژوهشی از دیگر وظایفی است که بر عهده اخلاق پژوهش می‌باشد. واژه پژوهش را چه به معنای جمع‌آوری اطلاعات بدانیم یا به معنای کشف حقیقت، چه به معنای پژوهش تحلیلی و سیستماتیک و با به معنای بررسی مجدد شناخت، به هر حال در این تردیدی نیست که در همه حوزه‌های پژوهشی، هدف از فرایند پژوهش، جستجوی حقیقت، کشف و ابراز آن می باشد. مبتنی بودن ابتناء پژوهش‌های علمی بر اعتماد بین پژوهش‌گران، و اعتماد جامعه بر صحت نتایج گزارش شده توسط پژوهش‌گران آنها، و ادامه یافتن این اعتماد روند در یک جامعه علمی، اقتضای را دارد که پژوهش گران نه تنها نسبت به وظیفه حرفه‌ای خود یعنی کشف حقیقت، چگونگی انجام پژوهش و نتایج حاصل از آن احساس مسئولیت کنند، بلکه از ارزش‌های اخلاقی مرتبط با پژوهش‌گری نیز برخوردار باشند. ارزش‌های مربوط به پژوهش در حین پژوهش‌گری مورد استفاده قرار گرفته و پژوهش‌گران نسبت به وظیفه حرفه‌ای خود یعنی کشف حقیقت، و همچنین نسبت به چگونگی انجام پژوهش و نتایج حاصل از آن احساس مسئولیت کنند. از این رو تبیین مسائل اخلاقی مرتبط با پژوهش و حمایت از ارزش‌های اخلاقی مرتبط با موضوع و نتیجه پژوهش، هم از این جهت حائز اهمیت است که علاوه بر اینکه باعث رشد و توسعه اهداف پژوهش می‌شود، و هم می‌تواند منجر به بهبود و اصلاح رفتارهای پژوهشی گردد که از نتایج آن جامعه بهره‌مند خواهد شد.
لازمه تحقق اهداف پژوهش این است که پژوهش‌گران برای حل معضلات اخلاق پیش آمده در حین پژوهش هم به مجموعه‌ای از قواعد اخلاقی مرتبط، آگاهی داشته باشند تا بر اساس آن بتوانند تصمیمات صحیحی اتخاذ کنند و هم از ویژگی‌های خاصی برخوردار باشند که به کمک آن بتوانند رفتارهای پژوهشی خود را به لحاظ اخلاقی جهت دهند.
لازمه تحقق اهداف پژوهش این است که پژوهش‌گران برای حل معضلات اخلاق پیش آمده در حین پژوهش هم به مجموعه‌ای از قواعد اخلاقی مرتبط، آگاهی داشته باشند تا بر اساس آن بتوانند تصمیمات صحیحی اتخاذ کنند و هم از ویژگی‌های خاصی برخوردار باشند که به کمک آن بتوانند رفتارهای پژوهشی خود را به لحاظ اخلاقی جهت دهند. اعتمادپذیری، احترام متقابل، انصاف و رعایت بسیاری از ارزش‌های مرتبط با پژوهش مثل رعایت حقوق دیگران، حفظ حریم خصوصی، رعایت حق مالکیت فکری و برخورداری از ارزش‌های اخلاقی مثل صداقت، پرهیز از فریب دادن دیگران، شجاعت عملی و … به پژوهش‌گران کمک می‌کند تا هم در انجام وظائف حرفه‌ای خود موفق‌تر باشند و هم بتوانند در مواجهه با مشکلات اخلاقی پژوهش، داوری‌ها و تصمیمات درستی داشته باشند.
تنوع و تعدد کدهای اخلاقی پژوهش، این پرسش را ایجاد می‌کند این اصول یا قواعد اخلاقی بر اساس چه معیار و مبنایی شکل گرفته‌اند؟ و در هنگام تعارض اصول یا قواعد اخلاقی، چگونه می‌توان داوری کرد کدام اصل مقدم است؟ علاوه بر این، با توجه به پیچیدگی‌هایی رفتاری ناشی از رشد تکنولوژی، آیا صرف اعتماد و تکیه بر این اصول می‌تواند ما را در فهم وظائف اخلاقی‌مان کمک کند؟
…
